آپنه خواب مادر می‌تواند فرزند پسر را به اوتیسم مبتلا کند!
به گزارش ساینس‌دیلی، پژوهشی که "آماندا واندرپلو"(Amanda Vanderplow) و "مایکل کیهیل"(Michael Cahill)، پژوهشگران "دانشگاه ویسکانسین مدیسن"(UW–Madison) به همراه همکاران خود انجام داده‌اند، نشان می‌دهد که آپنه خواب طی دوره بارداری ممکن است خطر تغییرات مغزی و رفتاری مرتبط با اوتیسم را به ویژه در فرزندان پسر افزایش دهد. یافته‌های این پژوهش، شواهدی را مبنی بر ارتباط بین آپنه خواب و اختلالات رشد عصبی تأیید می‌کنند و مکانیسم بالقوه‌ای را برای توضیح دادن این ارتباط ارائه می‌دهند.
طی دوره‌های آپنه خواب، تنفس تا اندازه‌ای یا به طور کامل قطع میشود و یا اغلب، هیپوکسی متناوب یا کاهش اکسیژن خون را در پی دارد. بروز آپنه خواب در دوران بارداری، همگام با شیوع چاقی رو به افزایش است و در حدود ۱۵ درصد از بارداری‌های بدون عارضه و بیش از ۶۰ درصد بارداری‌های پرخطر تا سه ماهه سوم بارداری رخ می‌دهد. این موضوع مشخص شده است که آپنه خواب در دوران بارداری، اثرات مضری بر نوزاد دارد اما اثرات آن بر رشد عصبی به خوبی مورد بررسی قرار نگرفته‌اند.
پژوهشگران برای بررسی این تأثیرات، موش‌های باردار را هنگام استراحت در نیمه دوم دوره حاملگی، در معرض سطوح پایین اکسیژن قرار دادند. این کار باعث ایجاد هیپوکسی در مادران شد اما همانگونه که انتظار می‌رفت، بر جنین‌ها تاثیری نگذاشت. ناهنجاری‌های رفتاری در فرزندان، با گذشتن مدت کوتاهی پس از تولد مشاهده شد.
همچنین هیپوکسی مادر، عملکرد شناختی و اجتماعی را در فرزندان پسر مختل کرد که هر دو تا بزرگسالی ادامه داشتند. این اثرات، کاهش حافظه فعال و ذخیره‌سازی حافظه بلندمدت و کاهش علاقه به موقعیت‌های جدید اجتماعی را در بر داشت.
این تغییرات رفتاری، با ناهنجاری‌های قابل‌توجهی در تراکم و ریخت‌شناسی خارهای دندریتی و همچنین رشد بیش از اندازه آنها روی سلول‌های عصبی که سیگنال‌های ساطع‌شده از نورون‌های دیگر را دریافت و ادغام می‌کنند، همراه بود. تراکم خارهای دندریتی در نوجوانان نر و ماده اما بیشتر در نرها، در مقایسه با گروه کنترل‌شده، همراه با بالا رفتن سن افزایش یافته بود. این که هیپوکسی مادر چگونه این تغییرات را در جنین‌هایی که خود هیپوکسی را تجربه نمی‌کنند، ایجاد کرده است، هنوز مشخص نیست.
پژوهشگران دریافتند که فرزندان مبتلا، فعالیت بیش از اندازه‌ای را در یک مسیر سیگنال‌دهی سلولی موسوم به مسیر "mTOR" دارند. این ویژگی، در انسان‌های مبتلا به اوتیسم نیز دیده میشود.
درمان با "راپامایسین"(rapamycin) که مهارکننده mTOR است، اثرات رفتاری هیپوکسی مادر را تا اندازه‌ای در فرزندان کاهش داد.
کیهیل گفت: تا جایی که ما می‌دانیم، این نخستین نمایش مستقیم اثرات هیپوکسی مادر در دوران بارداری بر فنوتیپ‌های شناختی و رفتاری فرزندان است. داده‌های پژوهش ما، شواهد روشنی را مبنی بر این موضوع ارائه می‌دهند که آپنه خواب مادر ممکن است یک عامل خطر مهم برای ایجاد اختلالات عصبی رشد، به ویژه در فرزندان پسر باشد.
وی افزود: بررسی‌های بالینی نشان می‌دهند که آپنه خواب مادر در دوران بارداری ممکن است خطر ابتلا به اوتیسم را در فرزندان افزایش دهد. با وجود این، بررسی‌های عملکردی در مورد این موضوع وجود ندارد. ما در این پژوهش نشان داده‌ایم که آپنه خواب در دوران بارداری، فنوتیپ‌های عصبی و رفتاری را در فرزندان جوندگان ایجاد می‌کند. همچنین این یافته‌ها، اثربخشی یک درمان دارویی را در معکوس کردن کامل اختلالات رفتاری مشاهده شده نشان می‌دهند.
این پژوهش، در مجله "PLOS Biology" به چاپ رسید.
طی دوره‌های آپنه خواب، تنفس تا اندازه‌ای یا به طور کامل قطع میشود و یا اغلب، هیپوکسی متناوب یا کاهش اکسیژن خون را در پی دارد. بروز آپنه خواب در دوران بارداری، همگام با شیوع چاقی رو به افزایش است و در حدود ۱۵ درصد از بارداری‌های بدون عارضه و بیش از ۶۰ درصد بارداری‌های پرخطر تا سه ماهه سوم بارداری رخ می‌دهد. این موضوع مشخص شده است که آپنه خواب در دوران بارداری، اثرات مضری بر نوزاد دارد اما اثرات آن بر رشد عصبی به خوبی مورد بررسی قرار نگرفته‌اند.
پژوهشگران برای بررسی این تأثیرات، موش‌های باردار را هنگام استراحت در نیمه دوم دوره حاملگی، در معرض سطوح پایین اکسیژن قرار دادند. این کار باعث ایجاد هیپوکسی در مادران شد اما همانگونه که انتظار می‌رفت، بر جنین‌ها تاثیری نگذاشت. ناهنجاری‌های رفتاری در فرزندان، با گذشتن مدت کوتاهی پس از تولد مشاهده شد.
همچنین هیپوکسی مادر، عملکرد شناختی و اجتماعی را در فرزندان پسر مختل کرد که هر دو تا بزرگسالی ادامه داشتند. این اثرات، کاهش حافظه فعال و ذخیره‌سازی حافظه بلندمدت و کاهش علاقه به موقعیت‌های جدید اجتماعی را در بر داشت.
این تغییرات رفتاری، با ناهنجاری‌های قابل‌توجهی در تراکم و ریخت‌شناسی خارهای دندریتی و همچنین رشد بیش از اندازه آنها روی سلول‌های عصبی که سیگنال‌های ساطع‌شده از نورون‌های دیگر را دریافت و ادغام می‌کنند، همراه بود. تراکم خارهای دندریتی در نوجوانان نر و ماده اما بیشتر در نرها، در مقایسه با گروه کنترل‌شده، همراه با بالا رفتن سن افزایش یافته بود. این که هیپوکسی مادر چگونه این تغییرات را در جنین‌هایی که خود هیپوکسی را تجربه نمی‌کنند، ایجاد کرده است، هنوز مشخص نیست.
پژوهشگران دریافتند که فرزندان مبتلا، فعالیت بیش از اندازه‌ای را در یک مسیر سیگنال‌دهی سلولی موسوم به مسیر "mTOR" دارند. این ویژگی، در انسان‌های مبتلا به اوتیسم نیز دیده میشود.
درمان با "راپامایسین"(rapamycin) که مهارکننده mTOR است، اثرات رفتاری هیپوکسی مادر را تا اندازه‌ای در فرزندان کاهش داد.
کیهیل گفت: تا جایی که ما می‌دانیم، این نخستین نمایش مستقیم اثرات هیپوکسی مادر در دوران بارداری بر فنوتیپ‌های شناختی و رفتاری فرزندان است. داده‌های پژوهش ما، شواهد روشنی را مبنی بر این موضوع ارائه می‌دهند که آپنه خواب مادر ممکن است یک عامل خطر مهم برای ایجاد اختلالات عصبی رشد، به ویژه در فرزندان پسر باشد.
وی افزود: بررسی‌های بالینی نشان می‌دهند که آپنه خواب مادر در دوران بارداری ممکن است خطر ابتلا به اوتیسم را در فرزندان افزایش دهد. با وجود این، بررسی‌های عملکردی در مورد این موضوع وجود ندارد. ما در این پژوهش نشان داده‌ایم که آپنه خواب در دوران بارداری، فنوتیپ‌های عصبی و رفتاری را در فرزندان جوندگان ایجاد می‌کند. همچنین این یافته‌ها، اثربخشی یک درمان دارویی را در معکوس کردن کامل اختلالات رفتاری مشاهده شده نشان می‌دهند.
این پژوهش، در مجله "PLOS Biology" به چاپ رسید.
